Đề thi khảo sát chất lượng Lớp 9 - Năm học 2022-2023 môn Ngữ văn (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi khảo sát chất lượng Lớp 9 - Năm học 2022-2023 môn Ngữ văn (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ THI KSCL LỚP 9 NĂM HỌC: 2022-2023 Môn thi: NGỮ VĂN Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề) Ngày thi: 3/3/2022 I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích: Ấn tượng đích thực của cuộc sống dành cho con người là sự nhận biết ra bản thân mình. Những hiểu biết khác chỉ làm giàu kiến thức, nhưng sự nhận biết về bản chất con người làm tâm hồn ta thêm phong phú. Nhận biết về thế giới có thể vô cùng hấp dẫn, bổ ích, đầy rung cảm hoặc đáng sợ và đáng rút ra kinh nghiệm, nhưng sự nhận biết ra bản thân là cuộc hành trình lớn nhất, sự phát hiện đáng sợ nhất, cuộc gặp gỡ bổ ích nhất. Đường dẫn tới thành La Mã hoặc đến Bắc Cực cũng không li kì bằng việc phát hiện ra những tính cách của bản thân. Nghĩa là ta nhận ra những xu hướng tính cách của bản thân, về việc nhận biết thế giới, con người, về cái tốt, cái xấu, về những mối quan hệ của ta với mọi dục vọng. Sự gặp gỡ những tính cách riêng biệt của mỗi cá nhân chính là ấn tượng sâu sắc nhất của con người trước cuộc sống. (Lời cỏ cây, Márai Sansdor, Nguyễn Hồng Nhung dịch NXB Thanh Niên, 2021, tr.14) Câu 1. Theo đoạn trích, ấn tượng đích thực của cuộc sống dành cho con người là gì? Câu 2. Trong đoạn trích, việc phát hiện ra những tính cách của bản thân được hiểu như thế nào? Câu 3. Chỉ ra và phân tích hiệu quả của 01 biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn sau: Đường dẫn tới thành La Mã hoặc đến Bắc Cực cũng không li kì bằng việc phát hiện ra những tính cách của bản thân. Câu 4. Theo anh/chị, nhận biết về thế giới và nhận biết về bản thân, điều gì quan trọng hơn? Vì sao? II. LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1. (2,0 điểm) Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về sự cần thiết phải có tính cách riêng biệt của mỗi cá nhân. Câu 2. (5,0 điểm) Cảm nhận của anh/chị về vang âm vút cao của lí tưởng và khát vọng sống cao đẹp trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long (Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục). Hết Giám thị coi thi không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh: .;SBD: Giám thị 1: ; Giám thị 2:
2. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI KSCL LỚP 9 NĂM HỌC: 2022-2023 Môn thi: NGỮ VĂN Phần Câu Yêu cầu cần đạt Điểm I ĐỌC HIỂU 3.0 1 Theo đoạn trích, ấn tượng đích thực của cuộc sống dành cho con 0.5 người là sự nhận biết ra bản thân mình. 2 Trong đoạn trích, việc phát hiện ra những tính cách của bản thân 0.5 được hiểu là: nhận ra những xu hướng tính cách của bản thân, về việc nhận biết thế giới, con người, về cái tốt, cái xấu, về những mối quan hệ của ta vớimọi dục vọng 3 - Biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn sau: Đường dẫn tới 0.5 thành La Mã hoặc đến Bắc Cực cũng không li kì bằng việc phát hiện ra những tính cách của bản thân: biện pháp so sánh. - Tác dụng: 0.25 + Giúp câu văn sinh động, giàu hình ảnh. + Nhấn mạnh sự thú vị, hấp dẫn, kì diệu của việc phát hiện ra những 0.25 tính cách của bản thân. Từ đó khích lệ mỗi người luôn có ý thức tìm hiểu, khám phá tính cách của chính mình. 4 - Nêu rõ lựa chọn của bản thân. 1.0 - Lí giải hợp lí, thuyết phục về việc lựa chọn. II LÀM VĂN 7.0 1 Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) suy nghĩ về sự cần thiết phải có 2.0 tính cách riêng biệt của mỗi cá nhân. a. Đảm bảo hình thức đoạn văn: 0.25 Có mở đoạn, thân đoạn và kết đoạn trình bày theo nhiều cách thức khác nhau b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: sự cần thiết phải có tính cách 0.25 riêng biệt của mỗi cá nhân. c. Triển khai hợp lí nội dung đoạn văn: Đảm bảo một số điểm cơ bản 1.0 sau: - Tính cách riêng biệt : những sở thích, màu sắc riêng biệt, khác biệt của mỗi cá nhân trong cuộc sống - Tính cách riêng biệt làm nên dấu ấn độc đáo, giá trị riêng, không trùng lặp, không trộn lẫn của mỗi người - Có tính cách riêng mỗi người sẽ có những cảm xúc, suy nghĩ, quan điểm độc lập, dám sống là chính mình - Những tính cách riêng biệt giúp cuộc sống thêm phong phú, thú vị, nhiều màu sắc. (Thí sinh lấy dẫn chứng để làm rõ)
3. - Phê phán những người không đề cao tính cách riêng biệt của bản thân mà bị “hòa tan” trong tập thể hay những kẻ không coi trọng, chế giễu màu sắc riên biệt của người khác - Cần nhận thức tầm quan trọng của tính cách riêng biệt của bản thân để xây dựng một cuộc sống tự do mang đậm dấu ấn cá nhân 0.25 d. Sáng tạo: cách diễn đạt mới mẻ, cảm nhận sâu sắc thật sự ý nghĩa 0.25 e. Chính tả: đúng ngữ pháp chính tả 2 Cảm nhận về vang âm vút cao của lí tưởng và khát vọng sống cao 5.0 đẹp trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận: 0.25 Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khẳng định vấn đề b. Đảm bảo kiến thức về, tác phẩm văn học, kĩ năng tạo lập văn bản, 0.25 cảm nhận văn chương để làm bài c. Triển khai vấn đề: Đảm bảo một số ý cơ bản sau: c.1 Giới thiệu nhà văn Nguyễn Thành Long và truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa: - Nguyễn Thành Long (1925-1991), quê ở Duy Xuyên, Quảng Nam. Ông viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp, là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí. Tác phẩm của ông thường viết về công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc những năm 60-70 thế kỉ XX mang phong cách nhẹ nhàng, tình cảm,thường pha chất kí và giàu chất thơ, thấm đẫm chất trữ tình. - Lặng lẽ Sa Pa được sáng tác năm 1970, trong chuyến đi thực tế của tác giả ở Lào Cai. Đây là một truyện ngắn tiêu biểu ở đề tài viết về cuộc sống mới hòa bình, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. In trong tập “Giữa trong xanh” (1972) của Nguyễn Thành Long. - Truyện đã thể hiện thành công những âm thanh kì diệu của những khát vọng và lí tưởng sống cao đẹp c.2 Cảm nhận vang âm vút cao của lí tưởng và khát vọng sống cao đẹp: - Những âm vang cao khiết của lí tưởng và khát vọng cao đẹp trong anh thanh niên: + Anh luôn nhận thức và hiểu được rằng công việc thầm lặng của mình tuy nhỏ bé nhưng giúp ích cho cuộc sống, cho mọi người và đất nước, đối với anh hạnh phúc là ở trong công việc là ở sự cống hiến của bản thân + Anh dám chấp nhận hy sinh hạnh phúc cá nhân để sống và làm việc trong một môi trường hoàn cảnh làm việc vô cùng khắc nghiệt và cô đơn. Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, không có ai giám sát, thúc giục anh vẫn luôn tự giác, tận tụy. Suốt mấy năm ròng rã ghi
4. và báo “ốp”đúng giờ. Phải ghi và báo về nhà trong mưa tuyết lạnh cóng, gió lớn và đêm tối lúc một giờ sáng, anh vẫn không ngần ngại. + Công việc khiến anh tự hào và hạnh phúc bởi nó giúp ích cả trong chiến đấu: khi anh phát hiện một đám mây khô đã giúp không quân ta hạ được không biết bao nhiêu phản lực của không quân Mỹ trên cầu Hàm Rồng – một ký ức hào hùng mà anh nhớ mãi không bao giờ quên + Anh yêu công việc của mình, anh kể về nó một cách say sưa và tự hào.Với anh, công việc là niềm vui, là lẽ sống. Hãy nghe anh tâm sự với ông họa sĩ: “[ ] khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi công việc của cháu gắn liền với việc của bao anh em đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”. Qua lời anh kể và lời bộc bạch này, ta hiểu rằng anh đã thực sự tìm thấy niềm vui và hạnh phúc trong công việc thầm lặng giữa Sa Pa và sương mù bao phủ. - Những vang âm cao vút về lí tưởng và khát vọng sống cao đẹp trong ông họa sĩ và cô kĩ sư nông nghiệp: + Bên cạnh đó là cái khát vọng lớn lao của ông họa sĩ già đến cuối cuộc đời vẫn mong muốn đi tìm cái đẹp thật sự cho nghệ thuật. Ông hiểu rõ “sự bất lực của nghệ thuật, của hội họa trong cuộc hành trình vĩ đại là cuộc đời”. Ông đã chớp được mẫu hình cái đẹp chính là anh thanh niên. Có thể đây sẽ là bức tranh đắt nhất trong đời nghệ sĩ đi tìm. + Đó còn là vẻ đẹp tâm hồn của cô kỹ sư nông nghiệp trẻ dám vượt qua chính mình để đi tìm một lẽ sống mới. Từ những đổ vỡ trong tình cảm, cô đứng dậy từ sự cảm phục anh thanh niên mà quyết tâm lựa chọn con đường tương lai háo hức. Nỗi buồn và thoáng hoang mang do dự đã qua nhanh khi hòa vang giai điệu sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình cùng với anh thanh niên. c.3 Những vang âm cao vút ấy được thể hiện qua hình thức nghệ thuật đặc sắc: - Cốt truyện đơn giản, xoay quanh một tình huống đó là có cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa ông họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ và một anh thanh niên làm công tác khí tượng. Cuộc gặp gỡ chỉ diễn ra trong chốc lát nhưng đã để lại một ấn tượng gợi nhiều suy nghĩ và dẫn chúng ta tới những nhân vật mới: kĩ sư vườn rau, nhà nghiên cứu sét. - Xây dựng nhân vật chân dung, nhân vật được ghi lại được đánh giá qua những cảm nhận trực tiếp nhưng không hề nhạt nhòa bởi được khắc họa qua nhiều điểm nhìn và miêu tả tinh tế. - Chất thơ của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng phụ trợ đắc lực cho bài ca, ca ngợi con người bình dị mà cao quý: trong tình huống trữ tình, trong bức tranh thiên nhiên, trong lời đối thoại, nhưng quan trọng nhất đó
5. là những ý nghĩ, cảm xúc của người trong cuộc và vẻ đẹp rất đỗi nên thơ, nên hoa, nên nhạc của lối sống mà nhân vật chính gợi ra. c.4 Đánh giá – mở rộng: - Từ những vang âm của lí tưởng và khát vọng sống cao đẹp của những con người thầm lặng mà Nguyễn Thành Long khám phá đã gợi dậy trong bạn đọc những ấn tượng, niềm tin yêu vào những người lao động vẫn đang ngày ngày lặng thầm cống hiến cho đất nước với suy nghĩ đáng trân trọng. Đồng thời, những vang âm ấy hướng chúng ta đến những tình cảm, lí tưởng cao đẹp, tác động, bồi đắp và mở rộng chiều kích tâm hồn độc giả,